New York Times, 9 Haziran 2025,
NATO Genel Sekreteri, Pazartesi günü yaptığı açıklamada, ittifakın “kolektif savunmada büyük bir sıçrama” yapması gerektiğini belirterek, İngiltere ve diğer birçok üyenin şu ana kadar verdiği taahhütleri aşan düzeyde askeri harcama artışı çağrısında bulundu.
Londra'da konuşan NATO Genel Sekreteri Mark Rutte, İngiltere ve Avrupa’daki müttefiklerinin, Rusya’nın saldırganlığı ve ABD’nin geri çekilmesi karşısında ciddi bütçe baskılarıyla karşı karşıya kalacağını açıkça dile getirdi.
Hollanda'nın eski başbakanı olan Rutte, ittifakın uzun süredir ABD'ye haksız bir yük bindirdiğini iddia eden Başkan Trump'ın savunduğu, üye ülkelerin gayri safi yurtiçi hasılalarının yüzde 5'ini askeri ve savunma ile ilgili faaliyetlere ayırma hedefini benimsemeleri için baskı yapıyor.
Rutte, yeni kriterleri 24-25 Haziran tarihlerinde Lahey'de düzenlenecek NATO zirvesinde resmen kabul ettirmeyi umuyor. Fakat üye ülkelerin bu hedefe ne zaman ulaşmaları gerektiği konusunda henüz bir takvim belirlemiş değil; üstelik bu hedef hâlâ oldukça uzak görünüyor.
İngiltere, yurtdışı yardımlardan aktarılan kaynaklarla 2027 yılına kadar askeri harcamalarını gayrisafi yurt içi hasılanın %2,5’ine çıkarma taahhüdünde bulundu. Başbakan Keir Starmer, on yıl içinde %3’lük bir hedef belirledi; ancak paranın nereden sağlanacağı netleşmeden daha kesin bir tarih vermekten kaçındı.
Analistlere göre, savunma harcamalarını %5’e çıkarmak, halihazırda zorlayıcı bir kamu maliyesiyle boğuşan İngiltere açısından siyasi açıdan sancılı tavizleri beraberinde getirecektir. İngiltere şu anda ekonomik çıktısının %2,3’ünü savunmaya harcıyor. Bu oran, Fransa ve Almanya’nın üzerinde; ancak %3,4 ile ABD’nin gerisinde kalıyor.
Rutte, Londra’daki düşünce kuruluşu Chatham House’da yaptığı konuşmada, “Ülkelerin faturayı nasıl ödeyeceğine karar vermek bana düşmez,” dedi. İngiltere’nin %5’lik hedefi yerine getirmemeyi seçebileceğini söyleyen Rutte, “Ulusal Sağlık Servisi ve diğer kamu hizmetlerini devam ettirebilirsiniz,” ifadelerini kullandı.
Fakat ardından ekledi: “Ama o zaman Rusça öğrenmeye başlasanız iyi olur.”
Rutte, daha inandırıcı bir askerî caydırıcılık oluşturulmazsa Rusya’nın beş yıl içinde NATO’ya karşı etkili bir saldırı düzenleyebileceğini söyledi. Rusya’nın mühimmat üretiminin NATO’dan dört kat daha hızlı olduğunu kaydeden Rutte, buna rağmen stoklarının, Ukrayna savaşındaki yoğun tüketim nedeniyle daha yavaş arttığını ifade etti.
Rutte, Rusya’nın Kiev ve diğer şehirlere yönelik yıkıcı hava saldırılarını örnek göstererek, İngiltere ve diğer üye ülkelere hava ve füze savunma sistemlerinin üretimini %400 artırma çağrısında bulundu. Ayrıca, binlerce tank ve zırhlı araç ile milyonlarca ilave top mermisi üretilmesi gerektiğini vurguladı.
Daha önce Başbakan Starmer ile bir araya gelen Rutte, harcama hedefinin gündeme gelip gelmediğini açıklamadı. Ancak geçen hafta yayımlanan ve silahlanma ile askeri altyapıya yönelik iddialı yatırımlar öneren stratejik savunma incelemesi nedeniyle İşçi Partisi hükümetini övgüyle andı.
Pazartesi günü sabah saatlerinde Rutte ve İngiltere Savunma Bakanı John Healey, İngiltere’nin kuzeyinde yer alan Sheffield kentinde, Kraliyet Donanması’na ait denizaltılarda kullanılan nükleer sınıf bileşenler için çelik parçalar üreten bir fabrikayı ziyaret etti.
Bay Starmer, 12 adede kadar yeni saldırı denizaltısının inşası ve diğer silah sistemlerine milyarlarca sterlinlik yatırım yapılmasını içeren planlarını açıkladı. İngiltere, 7.000 adede kadar uzun menzilli silah satın alacak, Ukrayna savaşında ölümcül etkinliği kanıtlanmış insansız hava araçlarının üretimine yatırım yapacak ve kritik su altı altyapısının güvenliği için kaynak ayıracak.
Starmer, İngiltere’nin karşı karşıya olduğu tehdidi “Soğuk Savaş’tan bu yana hiç olmadığı kadar ciddi, acil ve öngörülemez” şeklinde tanımladı. Ayrıca İngiltere’yi, Avrupa ile Amerika Birleşik Devletleri arasında bir köprü olarak konumlandırdı.
Ancak Starmer’ın sert üslubuna rağmen, başbakan hâlâ sıkı kamu maliyesi ve hükümetin Ulusal Sağlık Servisi gibi iç önceliklere daha fazla kaynak ayırma zorunluluğu nedeniyle istediği gibi hareket edemiyor.
Bu hafta açıklanması planlanan harcama incelemesini hazırlayan Maliye Bakanı Rachel Reeves, konut, güvenlik güçleri ve Londra’daki altyapı projelerine yapılan yatırımların yetersizliğinden şikâyet eden diğer kabine üyeleri ve belediye yetkililerinin baskısıyla karşı karşıya kaldı.
Rutte, İngiliz hükümetinin yapmak zorunda olduğu tercihlere anlayışla yaklaştığını belirterek, hükümetin ya vergileri artırabileceğini, ya diğer programlardaki harcamaları kısabileceğini ya da bütçe açığındaki artışı kabul edebileceğini söyledi.
Hollanda, gayrisafi yurt içi hasılasının yaklaşık %2,05’ini savunmaya harcıyor. Bu oran, Rutte’nin başbakan olduğu dönemde %1,3 seviyesindeydi. Söz konusu artışın bir kısmı, Rutte’nin NATO’nun en üst düzey göreviyle ilgilenmeye başladığı döneme denk geliyor.
Rutte, Rusya Devlet Başkanı Vladimir V. Putin’i Ukrayna ile ateşkes müzakerelerine başlamaya ikna ederek “çıkmazı aşmasını” sağladığı için Trump’ı överek siyasi içgüdülere sahip olduğunu ortaya koydu. Ayrıca, Trump’ın baskısıyla NATO’nun Ukrayna’ya yaptığı üyelik teklifini geri çekeceği yönündeki iddiaları da önemsemedi.
Ancak NATO zirvesinin başka konulara odaklanacağını, bu nedenle Ukrayna’nın gelecekteki üyeliğinin gündemin ön sıralarında yer almayacağını söyledi.
Yorumlar
Yorum Gönder