Middle East Eye
İsrail'in Beyrut'a düzenlediği hava saldırısında öldürülen Hasan Nasrallah, İsrail ordusunu Lübnan'dan çıkardığı için övülürken, Suriye ve İran'la kurduğu yakın ilişkilerle Lübnan'ın egemenliğini tehdit ettiği için eleştiriliyordu.
Editörün notu: Bu yazı ilk olarak 14 Mayıs 2024 tarihinde yayınlanmış olup son gelişmeler ışığında güncellenmiştir.
Orta Doğu'nun en güçlü Arap figürlerinden biri olan Seyyid Hasan Nasrallah, modern Lübnan, Arap-İsrail çatışması ve daha geniş bölge üzerinde kalıcı bir iz bıraktı.
İsrail'in 27 Eylül'de Beyrut'un güneyinde düzenlediği bir dizi yıkıcı hava saldırısı sırasında, 64 yaşında öldürüldü.
Soyadı “Tanrı aracılığıyla zafer” anlamına gelen Nasrallah yönetimindeki Hizbullah, yerel bir silahlı hareketten Lübnan'ın yakın tarihindeki en büyük siyasi partiye dönüştü.
Hizbullah 2018 parlamento seçimlerinde 340.000'den fazla tercihli oy alarak bağımsızlıktan bu yana Lübnan'da herhangi bir partinin aldığı en yüksek oyu aldı.
Ekim 2021'de Nasrallah, Hizbullah'ın 100.000 savaşçısı olduğunu ve bu sayıyla dünyanın en güçlü devlete ait olmayan silahlı organizasyonları arasında yer aldığını söyledi.
Bu güç, Hizbullah'ın Arap dünyasındaki itibarını artıran bölgesel nüfuzuyla desteklenmektedir: Hizbullah bugüne kadar İsrail'i bir Arap ülkesinden çekilmeye zorlayan ulusal ya da başka türlü tek silahlı güç oldu.
Konuşmaları Ortadoğu'nun dört bir yanında ve ötesinde ilgi gören Nasrallah, İran'ın Hizbullah, Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad hükümeti, Filistinli Hamas ve İslami Cihat hareketleri, Yemen'deki Husi hareketi ve bazı Iraklı paramiliter gruplardan oluşan Direniş Ekseni'nde uzun zamandır öne çıkıyor.
Bu yazının kaleme alındığı sırada Hizbullah ABD, İngiltere, Almanya, Avustralya, Kanada, Körfez İşbirliği Konseyi ve Arap Birliği'nin büyük bir kısmı tarafından; askeri kanadı ise AB tarafından terör örgütü olarak kabul edilmektedir. Buna karşılık Çin ve Rusya gibi ülkeler örgüte karşı tarafsız bir tutum takınıyor ya da temaslarını sürdürüyor.
Nasrallah siyasete nasıl girdi?
Nasrallah 1960 yılında Beyrut'un doğusundaki Karantina'nın yoksun bir bölgesi olan Şarşabuk'ta yoksul bir Şii ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Gençliğinde dine ilgi duydu ve 1974 baharında Lübnan'ın ihmal edilmiş Şii toplumuna daha fazla güç sağlamak ve doğu ve güney Lübnan'daki koşulları iyileştirmek için Amal olarak bilinen Mahrumlar Hareketi'ni başlatan İran doğumlu Lübnan asıllı imam Seyyid Musa Sadr'dan ilham aldı.
Nisan 1975'te Lübnan'da iç savaş patlak verdi: Temmuz ayında Sadr, güney Lübnan'ı İsrail saldırılarından korumak için Emel'in silahlı kanadı olan Lübnan Direniş Tugayları'nı kurdu.
Nasrallah da Emel'e katıldı. İç savaş kızışınca ailesi Hıristiyanların çoğunlukta olduğu doğu Beyrut'tan atalarının köyü olan Sur'daki Bazourieh'e taşındı.
Aralık 1976'da Nasrallah, Şii din alimlerinin daha aktif bir rol oynamasını savunan Irak'ın Necef kentindeki dini okulda (havza) eğitim almak üzere bu kente gitti. Orada Musa Sadr'ın kuzeni Seyyid Muhammed Bakır Sadr'ın yanında eğitim gören Lübnanlı alim Seyyid Abbas Musavi ile tanıştı.
1978 başlarında Irak'ta Baasçıların Şiilere yönelik baskıları Nasrallah ve Musavi'yi Lübnan'a geri dönmeye zorladı. Musavi, Nasrallah'ın eğitimine devam ettiği Baalbek'te dini bir seminer kurdu.
Ertesi yıl Nasrallah ve şimdi Emel yetkilisi olan Musavi, destekçileri İran İslam Cumhuriyeti'ni kuran İranlı imam Ruhullah Humeyni'yi destekledi.
Hizbullah nasıl ortaya çıktı?
Haziran 1982'de İsrail, İsrail'in Londra Büyükelçisi Shlomo Argov'a Filistin Kurtuluş Örgütü'nden (FKÖ) ayrılan Ebu Nidal Örgütü tarafından düzenlenen bir suikast girişiminin ardından Lübnan'ı işgal etti.
İsrail, FKÖ'yü kovmak ve dost bir kukla hükümet kurmak amacıyla Eylül ayında işgal etmeden önce Beyrut'u 10 hafta boyunca kuşattı. Saldırıda çoğu sivil olmak üzere en az 20,000 Lübnanlı ve Filistinli ile çoğu asker 370'den fazla İsrailli öldü.
++Ağustos 1982'de Batı Beyrut'ta gerçekleştirilen İsrail bombardımanı (AFP)++
Lübnan Cumhurbaşkanı Elias Sarkis, işgalin yansımalarıyla başa çıkmak için, Emel lideri Nebih Berri ve İsrail'in Lübnan'daki başlıca Hıristiyan müttefiki Lübnan Güçleri milis lideri Beşir Gemayel'in de dahil olduğu birleştirici bir Ulusal Kurtuluş Komitesi kurdu.
Ancak Musavi, Nasrallah ve Humeyni'yi destekleyen diğerleri, komiteye katılarak ihanet etmekle suçladıkları Emel'den ayrıldılar; tek çözümün silahlı direniş olduğunu söylediler.
İran ve Suriye tarafından desteklenen bu kişiler 1982 yazında Hizbullah'ı kurdular. Humeyni'nin Şii doktrini olan velayet-i fakih, İran'ın yüce liderinin sadece İranlılar üzerinde değil tüm Müslümanlar üzerinde dini olduğu kadar siyasi otoriteye de sahip olduğunu savunuyordu.
Nasrallah ve Hizbullah İsrail'le nasıl savaştı?
1982 yılında Hizbullah İsrail'i Lübnan'dan çıkarmak için bir gerilla harekatı başlattı. Bunun İsrail devletini de içeren tarihsel Filistin'i özgürleştirmenin bir başlangıcı olduğunu söyledi.
Hizbullah, İsrail birliklerine ve karakollarına saldırmanın yanı sıra, Kasım 1982'de güneydeki Tyre kentinde bir İsrail askeri karargahına karşı en az 75 İsraillinin ve çoğu esir olan 20'den fazla Filistinli ve Lübnanlının ölümüne yol açan bir intihar saldırısı da düzenledi.
ABD, İngiltere ve Fransa'dan askerlerin yer aldığı bir barış koruma grubu olan Lübnan'daki Çokuluslu Güç kuruldu ve FKÖ'nün Beyrut'tan çekilmesini denetlemek ve daha sonra Gemayel'i desteklemekle görevlendirildi. Ancak sonunda Dürzi, Sünni ve Şii toplulukların muhalefetine karşı savaşmak zorunda kaldı.
Bunu başka saldırılar izledi. Bunlar arasında Nisan 1983'te Lübnan'daki ABD Büyükelçiliği'nin bombalanması ve en az 17 Amerikalı ile 30'dan fazla Lübnanlının ölmesi; Eylül 1984'te taşınan büyükelçiliğe düzenlenen ve çoğu Amerikalı olmayan 20'den fazla kişinin öldüğü benzer bir saldırı; ve 23 Ekim 1983'te Beyrut'taki ABD Deniz Piyadeleri kışlasına ve Fransız paraşütçü karakoluna düzenlenen ve her iki ülkeden 300 asker ve diğer personelin öldüğü saldırılar vardı. Saldırılardan sorumlu tutulan Hizbullah saldırılara karıştığını reddetmiş ancak cinayetleri desteklediğini açıklamıştır.
++Havayolu kaptanı John L Testrake, 19 Haziran 1985 tarihinde Beyrut havaalanındaki uçak kaçırma eylemi sırasında TWA 847 sefer sayılı uçağın kokpitinde rehin alındı (AFP)++
1985 yazına gelindiğinde İsrail, devam eden saldırılar nedeniyle güney Lübnan'ın büyük bölümünü terk etmiş ve sınıra yakın bir dizi yerleşimi işgal etmişti. Ancak Hizbullah saldırılarına devam etti ve Güvenlik Bölgesi denilen bölgedeki İsrail karakollarını vurdu.
O yaz Şii gruplar TWA'nın 847 sefer sayılı uçağını kaçırdı ve Beyrut'a inmeye zorladı. Bir rehine öldürüldü; yarısından fazlası Amerikalı olan geri kalan 152 kişi, İsrail'in 700 Lübnanlı ve Filistinli mahkûmu serbest bırakmasının ardından serbest bırakıldı. ABD, Hizbullah'ın üst düzey komutanı Imad Mughniyyah'ı operasyonu yönetmekle suçladı: Hizbullah yine sorumluluğu reddetti ama desteğini ifade etti.
Nasrallah nasıl Hizbullah'ın lideri oldu?
Nasrallah 1985 yılında Hizbullah'ın yürütme konseyi başkanı ve şura konseyi üyesi oldu. Sık sık İran'a gidip devam eden İran-Irak savaşı hakkında bilgi alıyordu ve daha sonra bunun sebebinin meslektaşlarından daha iyi Farsça konuşması olduğunu söyledi.
“Bana şöyle derlerdi: Sen İranlıları seviyorsun, onlar da seni seviyor, o yüzden İran'a git. İmam [Humeyni] Hazretleri ile görüşürdüm. Onunla bir saat, iki saat ya da daha fazla otururdum.”
İranlı General Hüseyin Hamedani anılarında Nasrallah'ın onlarca yıl sonra Suriye'deki iç savaş sırasında müttefikler ekseninin genel politikasını nasıl denetlediğini ve İranlı General Kasım Süleymani'nin Ocak 2020'de ABD tarafından öldürülmesinin ardından İran tarafından Irak'taki silahlı müttefiklerini bir araya getirmekle görevlendirildiğini yazdı.
++İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad (solda) Şubat 2010'da Şam'da Hizbullah lideri Hasan Nasrallah'ı ağırlıyor (AFP/İran Cumhurbaşkanlığı)++
Şubat 1992'de artık Hizbullah'ın genel sekreteri olan Musavi, eşi ve çocuğu bir İsrail hava saldırısında öldürüldü.
Cenazesinde konuşan Nasrallah şöyle dedi: “Bu yola devam edeceğiz... hepimiz şehit olsak ve evlerimiz başımıza yıkılsa bile İslami Direniş tercihinden vazgeçmeyeceğiz.”
Nasrallah Hizbullah'ın başına geçti ve onun liderliği altında grup daha uzun menzilli roketler edinerek İsrail'in kuzeyinde daha fazla bölgeyi hedef alabildi.
Nasrallah Lübnan için en iyisinin İslami bir cumhuriyet olduğunu ancak Lübnanlıların çoğunluğunun desteğini almadıkça Hizbullah'ın Lübnan'da bu seçeneği asla önermeyeceğini söyledi.
Hizbullah 1992 yazında iç savaş sonrası yapılan ilk parlamento seçimlerinde aday göstermiş ve 12 sandalye kazanmıştır. O zamandan beri her parlamento seçimine katıldı.
Hizbullah ve İsrail ne sıklıkla çatışmaya girdi?
İsrail'e karşı çıkan tüm silahlı gruplar arasında Hizbullah İsrail silahlı kuvvetlerine en çok zorluk çıkaran örgüt olmuştur.
Hizbullah'ın kurulduğu 1982 yılından bu yana iki taraf arasında ateş ya da roket atışlarının yaşanmadığı bir yıl olmamıştır.
Hasan Nasrallah, İsrail'in Güney Lübnan'dan çekilmesinin ardından Mayıs 2000'de Bint Jbeil'de düzenlenen bir miting sırasında kalabalığa hitap ediyor (AFP)
1990'ların ortalarında Hizbullah, İsrail işgali altındaki bölgede askeri operasyonlarını genişletti, İsrail'i kazanamayacağı bir gerilla savaşına soktu ve bunu bölgeyi kurtarmak ve “yerinden edilmiş halkının evlerine dönmesine izin vermek” için yaptığını savundu.
Mayıs 2000'de İsrail tek taraflı olarak Güney Lübnan'dan çekildi ve ilk kez bir Arap topraklarındaki işgalini bir anlaşma ya da güvenlik düzenlemesi olmaksızın sona erdirdi. Bu hareket Nasrallah'ın uzun zamandır savunduğu Arap topraklarının ancak silahlı direnişle geri alınabileceği tezini doğruladı.
Temmuz 2006'da İsrail, Hizbullah'ın sınır ötesi bir saldırıda iki İsrail askerini esir almasının ardından Lübnan'a bir saldırı başlattı. Hizbullah kaçırma eylemlerinin İsrail'deki Lübnanlı mahkumların serbest bırakılması için koz elde etmek amacıyla yapıldığını söyledi.
Hizbullah'ın kuzey İsrail'e 4,000'den fazla roket atmasıyla sınır ötesi çatışmalar tırmandı. 33 gün süren savaşın sonunda 1.200'den fazla Lübnanlı ve 160 İsrailli öldü ve Hizbullah'ın itibarı daha da arttı.
14 Temmuz 2006'da Nasrallah yaptığı bir konuşmada Beyrut halkını batıya, Akdeniz kıyılarına bakmaya çağırdı. Onlar bunu yaparken, Hizbullah İsrail donanma gemisi Hanit'e karadan denize bir füze ateşledi ve birkaç mürettebat öldü ve yaralandı.
++Hasan Nasrallah'ın bir portresi Temmuz 2006'daki İsrail saldırılarından sonra Beyrut'un Ruweiss bölgesine bakıyor (AFP)++
Çatışma 14 Ağustos'ta BM Güvenlik Konseyi'nin 1701 sayılı kararıyla sona erdi ve bu karar güçlendirilmiş bir BM Geçici Gücü'nün Lübnan ordu birlikleriyle birlikte güney sınır bölgesinde güvenlikten tek başına sorumlu olmasını öngörüyordu.
Nasrallah'ın popülaritesi arttı, ancak İsrail tarafından suikasta uğrama korkusuyla kamuoyu önüne çıkması seyrekleşti. Canlı konuşmalarının çoğunu artık açıklanmayan bir yerden video aracılığıyla yapmaya başladı.
Hizbullah ve Nasrallah İsrail'in 2023'te Gazze'ye açtığı savaşta nasıl bir rol oynadı?
7 Ekim 2023'te Hamas ve Gazze'de üslenmiş diğer Filistinli gruplar İsrail'in güneyine sürpriz bir saldırı düzenleyerek 1.100'den fazla kişinin ölümüne neden oldu. İsrail o gün savaş ilan etti: o günden bu yana 35.000'den fazla Filistinli öldürüldü.
Nasrallah 3 Kasım 2023'te yaptığı bir konuşmada El Aksa Tufanı olarak bilinen Hamas öncülüğündeki saldırıyı överek şunları söyledi: “Bu, kahramanca, cesurca, yaratıcı, mükemmel bir şekilde yapılmış ve tüm selamların yükseltilmesi gereken büyük bir eylemdi.”
Bu saldırının İsrail'in zayıflığını ve kırılganlığını ortaya koyduğunu söyledi, ancak ne Hizbullah'ın ne de Direniş Ekseni üyesi gruplardan herhangi birinin bu saldırıdan önceden haberdar olmadığını vurguladı.
8 Ekim'de Hizbullah, Filistinlilerle “dayanışma amacıyla” 120 km'lik Lübnan-İsrail sınırı boyunca İsrail mevzilerine ateş açmaya başladı. İki taraf o tarihten bu yana her gün sınır ötesi saldırılar düzenliyor. Her iki tarafın da saldırılarının menzilinin ve sıklığının artması, daha geniş çaplı bir bölgesel çatışma korkularını arttırdı.
++Hizbullah üyeleri, İsrail'in araçlarına düzenlediği saldırıda hayatını kaybeden İsmail Baz ve Muhammed Hüseyin Şohury'nin 17 Nisan 2024 tarihinde Lübnan'ın güneyindeki Şabiya'da düzenlenen cenaze töreni sırasında (AFP)++
Örgüt ayrıca Filistinli savaşçıların Lübnan'ın güneyinden İsrail'e karşı saldırılar düzenlemesine de izin verdi.
Bu haberin yayınlandığı tarihte, İsrail ile Hizbullah arasındaki çatışmaların başladığı 8 Ekim tarihinden bu yana Lübnan'da 1,500'den fazla kişi öldürülmüştü.
İsrail'in bu hafta Lübnan genelinde düzenlediği saldırılarda 700'den fazla kişi hayatını kaybederken, sadece 23 Eylül'de 550'den fazla kişinin öldüğü bildirildi. Ayrıca Uluslararası Göç Örgütü'ne (IOM) göre 118,000'den fazla insan yerinden edildi.
Hizbullah'ın çabaları, Kızıldeniz'de gemilere saldıran ve İsrail'deki hedeflere karşı insansız hava araçları kullanan Yemen'deki Ensarullah (Husi) hareketi ve yine İsrail'e karşı insansız hava araçları kullanan Iraklı silahlı hareketler de dahil olmak üzere Direniş Ekseni'nin diğer üyeleriyle aynı doğrultudadır.
Bu stratejinin amacı İsrail güçlerini başka yerlere bağlayarak Hamas üzerindeki baskıyı hafifletmek ve nihayetinde Gazze'de kalıcı bir ateşkese zorlamak.
Nasrallah'ın eksendeki konumu göz önüne alındığında, stratejinin yönü ve kapsamı konusunda önemli bir rol oynamış olması kuvvetle muhtemeldir.
Nasrallah Lübnan'daki diğer partiler hakkında ne düşünüyor?
Hizbullah ve diğer Lübnanlı gruplar arasındaki ittifaklar ve çıkarlar çok değişken.
1980'lerin sonlarında Hizbullah ve Emel, ülkenin güneyinde uygulanan silahlı taktikler, Şiilerin siyasi yönü ve Lübnan'a yönelik vizyonları konusunda anlaşmazlığa düştü.
Nisan 1988'de Emel, Hizbullah'ı güney Lübnan'ın çoğundan çıkardı: ertesi ay Hizbullah, Şii ağırlıklı güney Beyrut'un çoğunu ele geçirdi. Kısasa kısas suikastlar da dahil olmak üzere aralıklı şiddet 1989 ve 1990'da da devam etti. Sonunda, Emel ve Hizbullah'ın sponsorları olan Suriye ve İran Kasım 1990'da bir anlaşma yaparak Hizbullah'ın güneye dönmesine izin verdi.
++Bir Emel savaşçısı 17 Mayıs 1988 tarihinde Beyrut'un batısında Hizbullah güçlerine ateş açıyor (AFP)++
Bunu bir yaklaşım değişikliği izlemiştir: 1990'lar boyunca Hizbullah Lübnanlı kimliğini giderek daha fazla vurgulamış, diğer partilerye diyalog kurmaya daha açık olmuş, bu politika “Lübnanlaşma” olarak tanımlanmıştır.
“Hizbullah'ın kuruluşu Lübnanlıların verdiği bir kararın sonucuydu. Hizbullah Lübnanlı bir partidir" Nasrallah 1995 yılında verdiği bir röportajda Hizbullah'ın Lübnanlı bir parti olduğunu bu sözlerle vurgulamıştır.
1990'ların ortalarında Hizbullah Emel ile ilişkilerini onardı. Ancak İsrail'in Mayıs 2000'de güneyden çekilmesinin ardından pek çok Lübnanlı, grubun gücünün ve devasa cephaneliğinin İsrail'e direnmek için gerekli olduğu iddialarını artık kabul etmiyordu. Lübnan içinde Hizbullah'ın silahsızlanması çağrıları arttı.
14 Şubat 2005'te, son 12 yılın sekizinde başbakanlık yapan Refik Hariri Beyrut'ta bir bombayla öldürüldü. Hariri, 1976'da ülkedeki iç savaşı sona erdirme planının bir parçası olarak birlikleri Lübnan'a giren ve varlığı Ekim 1989'daki Taif barış anlaşmasıyla onaylanan Suriye'nin uzun süredir müttefikiydi.
Ancak Hariri'nin Şam ile ilişkileri suikasttan hemen önce, Suriye'nin Lübnan'dan çekilmesini ve Hizbullah'ın silahsızlandırılmasını desteklemekle suçlanmasının ardından gerilmişti.
Uluslararası baskı altında Suriye Nisan 2005'te çekildi. Bunu Suriye karşıtı politikacıları ve gazetecileri hedef alan bir dizi suikast izledi.
Hariri'nin öldürülmesinden sonra kurulan 14 Mart koalisyonu, Suriye'yi suçladığı Hariri'nin ölümüyle ilgili uluslararası bir soruşturma talep etti. Yıllar sonra, o dönemde 14 Mart'ın önemli isimlerinden biri olan Lübnanlı Dürzi lider Velid Canbolat, koalisyonun “ABD'nin kışkırtması” ile hareket ettiğini söyledi.
2020 yazında ve 2022 ilkbaharında Lübnan Özel Mahkemesi üç Hizbullah militanını Hariri suikastına karıştıkları gerekçesiyle gıyaplarında mahkûm etti. Dördüncü bir kişi hakkında da dava açıldı ancak söz konusu şahıs duruşmadan önce Suriye'de öldü. Nasrallah, mahkemenin ve bulgularının Lübnan'da iç savaş çıkarmaya çalışan bir İsrail aracı olduğunu söyledi.
14 Mart koalisyonu ayrıca Hizbullah'ın silahlarını orduya teslim etmesi ve Lübnan hükümetinin tam egemenliğini kullanması gerektiğini söyledi.
Ancak Hizbullah, yetersiz donanıma sahip Lübnan ordusunun gelecekteki İsrail tehditlerini caydırmak için çok zayıf olduğunu savundu. Bu arada Suriye'nin ayrılmasıyla ortaya çıkan askeri ve istihbarat boşluğunu dolduran grubun etkisi de arttı.
Mayıs 2008'de Hizbullah ile Lübnanlı siyasi muhalifleri arasındaki güç mücadelesi, 14 Mart hükümetinin grubun telekomünikasyon ağını dağıtmaya çalışmasının ardından silahlı mücadeleye yol açtı. Hizbullah savaşçıları Beyrut'un bazı bölgelerini kısa süreliğine ele geçirdi.
Hizbullah'ın iktidarı 14 Mart koalisyonu ile paylaştığı Katar arabuluculuğundaki bir anlaşma ile barış geldi. Ancak Hizbullah'ın cephaneliğine ilişkin sayısız tartışmaya rağmen Hizbullah varlığını sürdürdü.
Lübnanlılar Nasrallah hakkında ne düşünüyor?
Nasrallah hakkındaki görüşler genellikle bölünmüş durumda. Nasrallah, başta Şiiler ve Güney Lübnan'dakiler olmak üzere pek çok Lübnanlı arasında geniş bir desteğe sahip.
Bunun büyük bir kısmı Hizbullah'ın İsrail'i güney Lübnan'dan çıkararak bölgede önemli bir askeri güç haline gelmesiyle ilgili. Destekçileri Lübnan'ın güneyinin yirmi yıldır daha önce görülmemiş bir barışın tadını çıkardığını söylüyor.
Pek çok Lübnanlı lider ve siyasetçinin aksine Nasrallah'ın mütevazı yaşam tarzına saygı duyanlar da var; Nasrallah bir röportajında aylık maaşının 1,300 dolardan fazla olmadığını açıklamıştı.
Kendisine nasıl bakıldığına dair bir korkusu da yok. Nasrallah 2016'da verdiği bir röportajda “Tarihin beni aklamasını beklemiyorum... Önemli olan Tanrı'nın bizi aklaması ve bizim de onu tatmin etmemiz” demişti.
Ancak diğer Lübnanlılar için Nasrallah, Hizbullah'ı hükümetin yetkilerini ve egemenliğini kemiren ve İran'ın Lübnan'daki etkisini sağlamlaştıran bir mini devlete dönüştürdü.
++Göstericiler 14 Mart 2005 tarihinde Beyrut'taki Şehitler Meydanı'nda Lübnan bayrakları sallayarak eski Başbakan Refik Hariri suikastının soruşturulmasını talep ettiler (AFP)++
Muhalifler aynı zamanda Hizbullah'ın ekonomik olarak zor durumdaki Lübnan'a yardım edebilecek zengin Arap ülkeleriyle ilişkilerini de bozduğunu, özellikle de Birleşik Arap Emirlikleri ve diğer Körfez İşbirliği Konseyi ülkeleriyle savaşan Yemenli Husilere verdiği destekle bunu yaptığını söylüyor.
Aynı şekilde örgütün 2011'den itibaren Suriye'deki iç savaş sırasında Esad hükümetini desteklemesi [Hizbullah'ın Suriye'ye askeri güçlerini yollaması kastedilmektedir -ç.n.], İsrail'in Lübnan'ı işgaline karşı çıkması nedeniyle ikiyüzlülük olarak eleştirilmektedir.
Buna karşılık Nasrallah, Esad'ın düşmesinin Hizbullah'ı büyük bir destekçiden mahrum bırakacağını söyledi. Nasrallah ayrıca dini mekanların korunması ve İslam Devleti gibi gruplarla mücadele edilmesini de çatışmaya müdahale etmek için gerekçe olarak gösterdi.
Nasrallah ayrıca 2019 sonbaharında yolsuzluk, siyasi istikrarsızlık ve ekonomik krize karşı ülke çapında düzenlenen düzen karşıtı protestolara destek vermediği için de eleştirildi. Nasrallah yabancı güçlerin bu protestoları istismar ederek iç çatışmayı körüklemeye çalıştığı uyarısında bulundu.
Nasrallah'ın mirası ne olacak?
Nasrallah'ın Hizbullah liderliği altında modern Lübnan, özellikle güneyde İsrail'e karşı askeri olarak kendini savunabildi.
Siyasi kanadı ise Suriye, Irak, Yemen, İran ve Filistin'deki müttefikleriyle modern siyasal İslam'ın en güçlü partilerinden biri haline geldi.
Ancak Hizbullah, özellikle Suriye ve Yemen'de olmak üzere sık sık bölgesel iç savaşlara sürüklendi.
Lübnan şu anda eşi benzeri görülmemiş bir ekonomik krizden muzdarip ve birçok Arap ülkesi tarafından dışlanmış durumda. Pek çok Lübnanlı için Hizbullah, endemik yolsuzlukla mücadele etmedeki ve temel hizmetler, istihdam ve müreffeh bir gelecek sağlamadaki başarısızlığıyla diğer büyük siyasi partilere benziyor.
Hizbullah lideri olarak Nasrallah'ın yerine kim geçecek?
Nasrallah'ın halefi, kurumsallaşmış ve net bir hiyerarşiye sahip bir parti olan Hizbullah'ın içinden çıkacaktır.
Potansiyel adaylar arasında Hizbullah'ın yürütme konseyi başkanı Seyyid Haşim Safieddine de yer alabilir.
https://www.middleeasteye.net/news/explainer-who-hezbollah-leader-hassan-nasrallah-profile-lebanon
Yorumlar
Yorum Gönder